H Δράση για το τοπικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων του δήμου Βριλησσίων

Tweet

Πάντα, για διάφορους λόγους, έρχεται η στιγμή στις διαδρομές των κοινωνιών, που η αλλαγή πορείας καθίσταται αναπόφευκτη. Εν προκειμένω, μιλώντας για την Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και το Δήμο μας, το θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων έχει τεθεί με επιτακτικό τρόπο, μετά από χρόνια αναβολών και συμφεροντολογικού στρουθοκαμηλισμού, έλλειψη πρόνοιας και σχεδιασμού και αποτυχημένων αποπειρών εφαρμογής διαφόρων «σχεδίων». Οι πιέσεις εκ των «έξω», το περιβαλλοντικό όριο, τα πρόστιμα και τα ανυπέρβλητα κόστη, σε συνδυασμό με επιδιώξεις πολιτικής – τεχνολογικής φύσης, επιβάλουν άμεσες δράσεις, τις οποίες θα κληθούν να υλοποιήσουν οι ίδιοι δημόσιοι «λειτουργοί», στο ίδιο πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα.

Εν αντιθέσει όμως με αυτού του τύπου τα “Σχέδια”, υπό προϋποθέσεις, το ζήτημα των απορριμμάτων μπορεί να αποτελέσει το όχημα ενεργοποίησης της Πόλης προς έναν κοινά διαμορφωμένο στόχο.

Εξηγούμαστε:

1) Είναι εντυπωσιακό να βλέπει κανείς σήμερα τα δημοτικά συμβούλια, απ’ άκρη σε άκρη της χώρας, απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, να διαγωνίζονται σε τεχνολογικές καινοτομίες – προτάσεις – εκθέσεις και επιστημονικές προσεγγίσεις αιχμής, εκπονώντας ή αναθέτοντας μελέτες και βαρύγδουπα σχέδια, υπό ασφυκτικές προθεσμίες, μήπως έτσι αποσπάσουν κάποια κονδύλια χρηματοδότησης από το προσεχές ΕΣΠΑ, για να εφαρμόσουν αυτά που ουδέποτε μέχρι σήμερα τους απασχόλησαν ή έστω αποτέλεσαν στοιχειωδώς μέρος της δραστηριότητάς τους!

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πρώην αναπτυσσόμενος και ως εκ τούτου, πρώην οικονομικά εύρωστος δήμος Βριλησσίων, ο οποίος δεν διαθέτει, (γιατί ποτέ δεν φρόντισε γι’ αυτό), καμία απολύτως υποδομή, όχι για να εφαρμόσει σχέδια διαχείρισης απορριμμάτων, αλλά ούτε για να σταθμεύει τα απορριμματοφόρα του ή να στεγάζει τις υπάρχουσες υπηρεσίες του, παρά τα πολυετή υπό αναθεώρηση βαλτωμένα ακριβοπληρωμένα Ρυμοτομικά και Πολεοδομικά Σχέδια, που ώσπου να εγκριθούν, καθίστανται ήδη παρωχημένα!

Έτσι και σήμερα, παρά τη φιλότιμη προσπάθεια της νέας διοίκησης, είναι αδύνατον να εκπονηθεί ένα αξιόπιστο τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων μέσα σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια. Πολύ περισσότερο που τόσο το πολιτικό, όσο και το υπηρεσιακό προσωπικό των ΟΤΑ, είναι συνηθισμένο στο σημερινό τρόπο διαχείρισης, «μακριά από την πόρτα μου» και όλα στη Φυλή.

2) Είναι εξίσου εντυπωσιακό να βλέπει κανείς τα δημοτικά συμβούλια να ανακαλύπτουν ξαφνικά το ρόλο της τοπικής κοινωνίας, επειδή πρόκειται να εφαρμόσουν πολιτικές διαχείρισης που προϋποθέτουν τη συγκατάβασή της. Διαβάζουμε για «συνεχείς ενημερώσεις των δημοτών» ή για «εκδηλώσεις που θα πραγματοποιούνται στην Κεντρική Πλατεία του Δήμου Βριλησσίων, τηλεφωνικά, ηλεκτρονικά μέσω του site του Δήμου αλλά και με αποστολή έντυπου υλικού μέσω των λογαριασμών ύδρευσης του Δήμου Βριλησσίων» ή για «εκπαίδευση του πολίτη από νεαρή ηλικία» (στους ενήλικες είναι το πρόβλημα!) και άλλα ανάλογα, όταν αυτοί οι ίδιοι που τα εισηγούνται ουδέποτε ενέταξαν στον σχεδιασμό τους την τοπική κοινωνία ή έχουν κατανοήσει το ρόλο της. Έτσι, χαρακτηριστικά, και η σημερινή διοίκηση, δεν έθεσε καν στη διαδικασία και αυτής της ημιτελούς Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης, το θέμα των απορριμμάτων…

3) Το ζήτημα του πλαισίου: Όπως διαχρονικά έχουμε επισημάνει, «κανένα πρόγραμμα δεν μπορεί να υλοποιηθεί, χωρίς ένα κίνημα πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής». Αν δεν δοθεί ρόλος στη βούληση των πολιτών με την εμπέδωση νέων συμμετοχικών θεσμών. Αν δεν εναρμονιστεί η λειτουργία του Δήμου, ο ρόλος και η ευθύνη των δημοτικών υπαλλήλων, με την ανάγκη της εκ βάθρων δημοκρατικής αναδιοργάνωσης της πόλης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της. Αν δεν αναγνωρίζει ο πολίτης στο κάθε δημοτικό σχέδιο τον εαυτό του. Επιμένουμε ότι «Δήμος» είναι η ριζοσπαστικοποίηση της καθημερινότητας. Είναι η συγκρότηση της τοπικής κοινωνίας σε «σώμα». Όταν τα θέταμε όλα αυτά, κάποιοι έκριναν ότι θεωρητικολογούσαμε. Τώρα θα αποδειχθεί για άλλη μια φορά, ότι δεν μπορείς να εγκαλείς την κοινωνία επιλεκτικά, όταν χρειάζεται να επιβάλεις τις πολιτικές σου…

Επιπλέον, το ζήτημα των απορριμμάτων θα έπρεπε να τίθεται όχι ως ζήτημα διαχείρισης, αλλά ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ στο πλαίσιο του δήμου. Μάλιστα ενός δήμου, ο οποίος κατεξοχήν απορρίμματα δύναται να παράγει! Απαιτείται δηλαδή η καλλιέργεια μιας κουλτούρας σε τοπικό επίπεδο, όχι ανταπόκρισης σε θεσμικά προαπαιτούμενα και νόρμες, αλλά συμμετοχής σε μια παραγωγική διαδικασία, κοινό μέλημα – προϊόν των κατοίκων του δήμου! Και που επίσης, πιο μακροπρόθεσμα, θα μπορούσε να αποτελέσει άξονα για τη δημιουργία παράπλευρων ενώσεων, συνεταιρισμών ανέργων και μη δημοτών, για την αξιοποίηση των προϊόντων της διαδικασίας.

Αλλά αυτά, δύσκολα μπορεί να τα συμβολίσει και να τα υλοποιήσει το μοντέλο διοικήσεων που χαρακτήρισε την περίοδο της καταναλωτικής ατομικής ευδαιμονίας.

4) Το προτεινόμενο Σχέδιο:

Ο Δήμος μας βρίσκεται παντελώς ανέτοιμος να υλοποιήσει ομαλά ένα σχέδιο μετάβασης από την εποχή του «λίθου» στην εποχή του πολιτισμού. Τα ταξικά χαρακτηριστικά του (μεσοστρώματα), σε συνδυασμό με το αρχικά φθηνό κόστος απόρριψης στον ΧΥΤΑ, εγκατέστησαν την παραπλανητική αντίληψη ότι πληρώνοντας, (αφού λίγο ως πολύ έχουμε), μπορούμε να μεταφέρουμε το πρόβλημά μας στους άλλους, στο διηνεκές.

Έτσι π.χ. δεν υποστηρίχθηκε ποτέ σοβαρά το σύστημα των μπλε κάδων, απόδειξη ότι το μισό φορτίο απορρίπτεται τελικά!. Αδιαφόρησαν και για τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων διαλογής και ανακύκλωσης, έσερναν στα χαρτιά το ζήτημα της κατασκευής χώρου στάθμευσης απορριμματοφόρων κλπ. Ο Δήμος Βριλησσίων, παρά το έντεχνα καλλιεργημένο «οικολογικό» προφίλ του, έχει να επιδείξει ποσοστό ανακύκλωσης μόλις 5,46%! Και τώρα, θέτει δια του Σχεδίου, ένα ποσοστό – στόχο της τάξης του 50% μέχρι το 2020! (Ευτυχώς, πιο ρεαλιστικό από δήμους ή Περιφέρειες, που μιλάνε για επίτευξη ποσοστών ανακύκλωσης 90% σε μια πενταετία!)

Αυτό που λείπει από το σημερινό σχέδιο διαχείρισης είναι η γείωσή του στην πραγματικότητα. Πού, πώς, πότε και με ποιους πόρους, συγκεκριμένα. Πού θα γίνει η μονάδα διαχείρισης τω «ζυμώσιμων». Πού θα χωροθετηθούν τα Green Points, πώς θα οργανωθεί το σύστημα συλλογής, πού θα χωροθετηθεί το ΚΔΑΥ κλπ.

Από την άλλη, δεν διαφαίνεται σοβαρή προσπάθεια συνεργασίας και επικοινωνίας με όμορους δήμους, παρά τις σχετικές αόριστες αναφορές. Πώς είναι δυνατόν κάθε δήμος να χωροθετεί στα χαρτιά σε πλήρη άγνοια με το τι πράττει ο διπλανός του; Πόσα ΚΔΑΥ θα φτιαχτούν και πόσα green points; Ενδεχομένως, όμοροι δήμοι μπορούν να φιλοξενήσουν δραστηριότητες του δήμου μας, όπως κι εμείς άλλες, που δεν καλύπτονται σ’ αυτούς.

Το μεγάλο πρόβλημα όμως, με τα τοπικά σχέδια διαχείρισης δεν είναι οι ιδέες, οι αναλύσεις και οι σχεδιασμοί. Είναι το ζήτημα της χωροθέτησης των χρήσεων και αδειοδότησης της εγκατάστασής τους και της λειτουργίας τους. Ζητήματα δηλαδή χρονοβόρα, που απαιτούν και νομοθετικές ρυθμίσεις, απαγορευτικά δαπανηρά για την κατάσταση κρίσης που ζούμε, όπου ζητούμενο είναι η κοινωνική συνοχή από τα κάτω, η ευελιξία, η απλότητα, η ελευθερία με ανάληψη ευθύνης.

Γι’ αυτό η «Δράση» ξεκίνησε μια αναιμική προσπάθεια γνωστοποίησης και υλοποίησης διαδικασίας οικιακής κομποστοποίησης στη συνοικία, σε επίπεδο εθελοντών, με την αξιοποίηση κάποιων «ελευθέρων» οικοπέδων ανά γειτονιά, παρακάμπτοντας το μηχανισμό του δήμου και τα θεσμικά προαπαιτούμενα.

Δεν είναι όμως μόνον αυτό: Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που η «Δράση» εισηγήθηκε στο Δ.Σ., με αφορμή τη συζήτηση για την Αναθεώρηση του Πολεοδομικού / Ρυμοτομικού Σχεδίου, τη χωροθέτηση σύγχρονου δημοτικού κέντρου διαχείρισης ανακυκλώσιμων, στάθμευσης δημοτικών οχημάτων και εγκαταστάσεις της υπηρεσίας καθαριότητας στην υπό ένταξη εκτός σχεδίου περιοχή Κρασσά. Γεγονός που έγκαιρα αποτελούσε τη μόνη δυνατή επιλογή για τα Βριλήσσια. Σύσσωμες τότε οι δημοτικές παρατάξεις έσπευσαν να αποφασίσουν, (με το εκλογικό αζημίωτο), ότι η περιοχή πρέπει να πολεοδομηθεί και κατέληξαν μόνο να ερίζουν για τον συντελεστή δόμησής της. Και απέμεινε μόνον η «Δράση» να υποστηρίζει την «αντιδημοφιλή» επιλογή.

Επιμένουμε και σήμερα στην πρότασή μας, αφού η έγκριση του Σχεδίου έχει «παγώσει» από τη σημερινή διοίκηση, για τους δικούς της, μη ανακοινωμένους, λόγους. Όσο κι αν είναι αποκεντρωμένο ένα τοπικό σχέδιο διαχείρισης, απαιτεί και κάποιες κεντρικές εγκαταστάσεις για να λειτουργήσει. Οι οποίες μπορούν να τύχουν χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά προγράμματα και να συμβάλλουν στην τοπική απασχόληση προσφέροντας επιπλέον τη δυνατότητα ενός δικτύου «αυτοαπασχολουμένων» που θα τις τροφοδοτεί.

Δεν είμαστε τεχνοκράτες – ειδικοί, για να κάνουμε «ολοκληρωμένες» προτάσεις περί ανακύκλωσης. Αλλά ενδεικτικά, ΟΠΟΙΑ κι αν είναι η τελική πρόταση, η αγορά θρυμματιστή αξίας 15.000-20.000€, δηλ. ενός μηχανήματος άμεσης και διαρκούς χρησιμότητας, θα έπρεπε να περιλαμβάνεται σε κάθε Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων. Αλλά δεν περιλαμβάνεται! Η ύπαρξή και μόνο του θρυμματιστή (που δύναται να θρυμματίζει κλαδέματα μειώνοντας δραστικά τον όγκο τους, αποτελώντας πρώτη ύλη για την παραγωγή κομπόστ), θα αποτελούσε ένα σοβαρότατο κίνητρο για να ασχοληθούν οι δημότες με την κομποστοποίηση. Θα μπορούσε επιπλέον ο Δήμος να προμηθευτεί ένα οικονομικό κόσκινο και μια συσκευή συσκευασίας για την εύκολη παραγωγή έτοιμου κομπόστ. Έτσι, στα αποκεντρωμένα πέντε ή δέκα οικόπεδα, όπου θα διενεργείτο η Συνοικιακή Κομποστοποίηση (και συγκεντρωτικά στην πρώην Ναυτική Βάση), η εργασία θα γινόταν εύκολη για τους δημότες που επιπλέον θα διαπίστωναν πως είχαν μια Δημοτική Αρχή αρωγό στις προσπάθειές τους, έτοιμη να ρισκάρει και να πάρει πρωτοβουλίες, αντί να τους αφήνει έκθετους να θεωρούνται γραφικοί.

Τέλος, αξίζει κανείς να συγκρίνει το τοπικό σχέδιο των Βριλησσίων με τα αντίστοιχα κάποιων όμορων δήμων. Παρ’ όλο που οι γενικές επισημάνσεις μας ισχύουν στο ακέραιο και για αυτά, εύκολα κανείς διαπιστώνει ότι οι δήμοι αυτοί ξεκινούν από καλύτερη θέση, σε ότι αφορά τον προγραμματισμό, τις υποδομές και τους στόχους τους.

• Χαλάνδρι: αρχείο 160 σελίδων στη διεύθυνση http://www.stasi.gr/index.php/chalandri/news/item/1327-topikosxediodiaxeirisisapporrimaton2015

• Πεντέλη: το αντίστοιχο αρχείο στη διεύθυνση http://www.penteli.gov.gr/index.php/enimerosi/deltia-typou/5310-d-t-150-o-dimos-pentelis-katathetei-to-proto-olokliromeno-sxedio-apokentromenis-diaxeirisis-aporrimmaton