Παναγιώτης Μαδιάς: Η Οδική Ασφάλεια πρέπει να εορτάζεται την Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού

Συνέντευξη στην Βίβιαν Μαργέλλου

17-23 Μαίου 2021 εορτάζεται  η Παγκόσμια Εβδομάδα Οδικής Ασφάλειας του ΟΗΕ. Από αυτή την κινητοποίηση δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ο Παναγιώτης Μαδιάς, ο άνθρωπος που έχει αφιερώσει τη ζωή του σε αυτό τον σκοπό και μπορεί πλέον, δικαίως να χαρακτηριστεί ο Εθνικός μας Πραγματογνώμονας οδικών ατυχημάτων/δυστυχημάτων.

Ήδη με την αποφοίτησή του ως Μηχανολόγος/ Ηλεκτρολόγος-Μηχανικός από το Πολυτεχνείο Νάπολης το 1982, όχι μόνο εξιδικεύτηκε στην ασφάλεια οδικών μεταφορών στις εγκαταστάσεις της FIAT, αλλά ταυτόχρονα συμμετείχε ως επιστημονικός συνεργάτης στο Πολυτεχνείο του Τορίνο στη διενέργεια crash tests, πρακτικές πρωτοπόρες αλλά και άγνωστες στο ευρύ κοινό εκείνη την εποχή. Ο θάνατος ενός αδελφικού του φίλου σε τροχαίο στην Ιταλία, αποτέλεσε κορυφαίο γεγονός οδηγώντας τον στην επιλογή και την αρχή της επαγγελματικής του προσήλωσης στην οδική ασφάλεια. Με την επάνοδό του στην Ελλάδα συνεργάστηκε με όλες τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες, μέχρι το 1995, οπότε και έκανε το επόμενο μεγάλο βήμα της ιδιωτικής πλέον καριέρας. Εγγεγραμμένος στα Πρωτοδικεία και Εισαγγελείες Αθηνών- Πειραιώς καθώς και στο ΤΕΕ, διορισμένος από δημόσιες υπηρεσίες ή ως τεχνικός σύμβουλος ιδιωτών, έχει διενεργήσει εκατοντάδες μελέτες και συντάξεις πραγματογνωμοσύνης, οργώνοντας την Ελλάδα και το εξωτερικό. Υποθέσεις δύσκολες, αναπάντεχες, δυσεπίλυτες. Υποθέσεις που καθήλωσαν την κοινή γνώμη, από την τραγωδία στα Τέμπη μέχρι το πρόσφατο δυστύχημα του άτυχου μοτοσυκλετιστή έξω από την Βουλή. Σήμερα μετά από δεκαετίες εμπειρίας, διαλέξεων, σεμιναρίων, τηλεοπτικών εμφανίσεων και συμμετοχής στις πλέον δύσκολες δίκες, μοιράζεται τις σκέψεις του για την οδική ασφάλεια, με το μότο «Καμία ζωή χαμένη στην άσφαλτο». Όπως χαρακτηριστικά μας είπε «21 Μαίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Πολιτισμού. Η μεγαλύτερη απόδειξη ύπαρξης πολιτισμού είναι ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή. Η οδική ασφάλεια πρέπει να ενταχθεί μόνιμα σε αυτή! Αυτή την ημέρα πρέπει να επιλέξουν οι αρμόδιοι φορείς για να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν τους πολίτες»

ΒΜ: Εσείς αλήθεια κ. Μαδιά πως οδηγείτε;

ΠΜ: Πριν οδηγήσω φροντίζω πάντα το όχημά μου να βρίσκεται σε άριστη κατάσταση με κυρίαρχη φροντίδα τα ελαστικά του, γιατί είναι η επαφή του οχήματος με το οδόστρωμα. Φροντίζω πάντα να κρατάω απόσταση ασφαλείας από τα προπορευόμενα οχήματα. Όταν προσπερνάω άλλα οχήματα σε συστοιχία λωρίδων, αμέσως μετά την υπέρβαση επανέρχομαι στις δεξιές λωρίδες, ώστε η τελευταία αριστερά λωρίδα του να παραμένει πάντα ελεύθερη για τους χρήστες των οχημάτων που πραγματοποιούν υπέρβαση. Φροντίζω να διευκολύνω ανά πάσα στιγμή όσα οχήματα επιχειρούν να με προσπεράσουν, δεν πατάω ποτέ τη Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης (Λ.Ε.Α.) η οποία προορίζεται αποκλειστικά για ασθενοφόρα, πυροσβεστική και αστυνομικά οχήματα. Σε ολισθηρά οδοστρώματα λόγω βροχόπτωσης μειώνω, τουλάχιστον κατά 30% την ταχύτητα του οχήματος, σε σχέση με αυτή σε ξηρό οδόστρωμα. Γενικά πιστεύω ότι οι οδηγοί, κυρίως στις λεωφόρους των κατοικημένων περιοχών, θα πρέπει να κινούνται με τις ανάλογες ταχύτητες του συνόλου των χρηστών των οδών, δηλαδή όπως κινείται το ρεύμα. Όταν π.χ. σε μια λεωφόρο όπως η Λεωφόρος Κηφισίας σε μια ήπιας μορφής κυκλοφοριακή ζήτηση, στο σύνολό τους τα οχήματα κινούνται με 70-80χλμ./ώρα, εμείς δεν πρέπει να κινούμαστε με προκλητική βραδύτητα π.χ. των 30-40χλμ./ώρα προκαλώντας με αυτή τη μικρή ταχύτητα ανάσχεση της κυκλοφορίας και εμπόδιο στο υφιστάμενο ρεύμα της κανονικότητας.

Εν κατακλείδι, θα πρέπει η ταχύτητά μας να προσαρμόζεται με την ταχύτητα του ρεύματος κυκλοφορίας, σαν να ακολουθούμε το ρεύμα ενός ποταμού. Η κίνηση με προκλητική βραδύτητα θα μας παρασύρει, «θα μας πάρει σβάρνα το ρέμα». Δυστυχώς, όμως, στη χώρα μας το μόνο ερμηνευτικό διακύβευμα είναι ότι ελλείψει γνώσεων οδικής ασφάλειας, πολιτισμένης συμπεριφοράς και κουλτούρας έναντι των άλλων χρηστών, η καθημερινή μετακίνηση στο συγκοινωνιακό γίγνεσθαι μεταβάλλεται πολλές φορές σε «πίστες» αγώνων δρόμου και επίδειξης οδηγικών δυνατοτήτων από κομπλεξικούς, εγωιστές και ημιμαθείς οδηγούς, γι’ αυτό και κατέχουμε ως χώρα την θλιβερή πρωτιά στα τροχαία ατυχήματα σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ.  

Τέλος, αυτό που μου έκανε εντύπωση από το δραματικό δυστύχημα στην είσοδο της Βουλής των Ελλήνων ως τεχνικού συμβούλου της οικογένειας του άτυχου θύματος (οδηγού της μοτοσικλέτας), είναι, όπως ο ίδιος διαπίστωσα κατά την αυτοψία 7 ημέρες μετά το συμβάν στο ίδιο σημείο, ότι συνεχίζει ακόμη και σήμερα η επικίνδυνη είσοδος και έξοδος οχημάτων εντός του προαύλιου χώρου. Με προβληματίζει, όλους άλλωστε, η στάση της πολιτείας που όταν αντιμετωπίζει με αυτό τον τρόπο, την οδική ασφάλεια, στο πλέον εμβληματικό σημείο της Ελλάδας, φαντασθείτε πώς την αντιμετωπίζει την  απόμακρα και συνοριακά σημεία της πατρίδας μας.

BM: Ελληνικό καλοκαίρι ante portas! Έχει παρατηρηθεί ότι ακόμη και στις πιο μικρές διαδρομές τα ατυχήματα αυξάνονται σε περιόδους αργιών. Τι φταίει;

ΠΜ: Όσο αυξάνεται η κυκλοφοριακή ζήτηση κυρίως στους μεγάλους κλειστούς αυτοκινητοδρόμους, αλλά και στις εθνικές και επαρχιακές οδούς τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες εμπλοκής μας σε ένα τροχαίο ατύχημα είτε με δική μας υπαιτιότητα, είτε των άλλων χρηστών. Αυτό συμβαίνει διότι και περισσότερα αυτοκίνητα κυκλοφορούν και όλο και περισσότερο μειώνονται οι αποστάσεις μεταξύ των οχημάτων, σμικραίνοντας έτσι με αυτό τον τρόπο – με την «πλημμύρα» δηλαδή των οχημάτων – την απόσταση ασφαλείας. Η απόσταση ασφαλείας αντιστοιχεί στην ελάχιστη απόσταση που οφείλει ένας οδηγός να διατηρεί ανάμεσα στο όχημά του και στο όχημα που προπορεύεται. Κατά συνέπεια, λόγω τη μεγάλης κυκλοφοριακής ζήτησης ελαχιστοποιείται και η αποτελεσματικότητα του χρόνου αντίδρασης ενός μέσου οδηγού μέσω τροχοπέδησης ή αποφευκτικού ελιγμού προκειμένου να αποφύγει μια επικίνδυνη κατάσταση από κάποιον άλλο χρήστη της οδού. Αν ένα όχημα φρενάρει ξαφνικά μπροστά μας έχουμε 1,2 δευτερόλεπτα για να αντιδράσουμε και να προβλέψουμε τουλάχιστον 1 δευτερόλεπτο ακόμη για την ασφάλειά μας. Ο χρόνος που απαιτείται για την αντίδραση του οδηγού (όχι για την ακινητοποίηση του αυτοκινήτου) από την αντίληψη έως το πάτημα του φρένου είναι 1sec! Και ο χρόνος απόκρισης των φρένων 0,2sec! Δηλαδή ο συνολικός χρόνος αντίδρασης ενός μέσου οδηγού είναι 1,2sec. Ενδεικτικά να σας αναφέρω ότι με ταχύτητα 50χλμ./ώρα η απαιτούμενη απόσταση στο χρόνο αντίδρασης του 1,2sec είναι 16,67 μέτρα και η απαιτούμενη απόσταση ακινητοποίησης είναι 15 μέτρα. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που θα αντιληφθεί τον κίνδυνο ο οδηγός έως τη στιγμή που θα ακινητοποιήσει το όχημά του θα έχει διανύσει 31,67 μέτρα. 

Είναι προφανές, όπως προκύπτει άλλωστε από τα στοιχεία, ότι τις περιόδους Πάσχα, Χριστουγέννων και καλοκαιριού, έχουμε θανατηφόρους τραυματισμούς από τροχαία ατυχήματα ακόμη και με χαμηλές ταχύτητες όπως 60χλμ./ώρα-70χλμ./ώρα. Όλα τα crash tests των αυτοκινητοβιομηχανιών συντελούνται με 60-65χλμ./ώρα που προσεγγίζουν κατά μέγεθος, έκταση και χαρακτήρα τους θανατηφόρους τραυματισμούς.

Συμπερασματικά, είτε οδηγεί κάποιος για μία βόλτα στον διπλανό δήμο, προς τη δουλειά του είτε κάνει ένα ταξίδι λίγων ή πολλών χιλιομέτρων, η κυκλοφοριακή ζήτηση και η τήρηση των αποστάσεων είναι, αρχικά και μεταξύ πολλών άλλων παραγόντων, τα «κλειδιά».

ΒΜ: Πολλά αυτοκίνητα παρέμειναν σε ακινησία για μεγάλα διαστήματα εν μέσω πανδημίας. Κάποια πολλά ακόμη, οι ιδιοκτήτες τους είχαν καταθέσει πινακίδες. Τι πρέπει να κάνει ένας υπεύθυνος οδηγός πριν ξεκινήσει για μετακίνηση ή ταξίδι;

ΠΜ: Το πρώτο που θα πρέπει να κάνει ο οδηγός ενός «παρατημένου» οχήματος είναι να ελέγξει άμεσα εάν είναι καλή η κατάσταση των ελαστικών του. Αυτό προσδιορίζεται από την ημερομηνία παραγωγής του ελαστικού και από το βαθμό φθοράς του πέλματος. Ειδικότερα, η ημερομηνία παραγωγής του ελαστικού είναι ανάγλυφα αποτυπωμένη στο προφίλ του ελαστικού με την ένδειξη πχ Dot 1418 (δέκατη τέταρτη εβδομάδα του 2018).

Τα κατάλληλα ελαστικά που δεν είναι γερασμένα πέραν της τετραετίας και δεν έχουν διανύσει πολλά χιλιόμετρα, τουλάχιστον μέχρι 40.000χλμ., μπορούν να μας σώσουν από μια επικίνδυνη τροχοπέδηση. Αντιθέτως, τα ακατάλληλα ελαστικά μπορούν να αποβούν μοιραία σε μια επικίνδυνη διαμορφωθείσα κατάσταση στη φάση της τροχοπέδησης κινδύνου, μεγεθύνοντας την απόσταση ακινητοποίησης του οχήματος ή επιφέροντας μέσω πλαγιολίσθησης την απώλεια ευστάθειας του οχήματος. Για λόγους ασφαλείας καλό είναι τα ελαστικά να αλλάζουν όταν το βάθος πέλματος έχει φτάσει τα 3 χιλιοστά. Ένα καινούργιο ελαστικό έχει βάθος πέλματος 8 χιλιοστών. Τα λοιπά εξαρτήματα που θα πρέπει να επιθεωρηθούν είναι η κατάσταση της μπαταρίας, οι ιμάντες κίνησης να μην φέρουν ρωγμές και φθορές, οι ελαστικοί σωλήνες του νερού προς το ψυγείο και τον κινητήρα, οι υαλοκαθαριστήρες του παρμπρίζ (εμπρόσθιοι και οπίσθιος), η αποτελεσματικότητα των φρένων σε ότι αφορά τη φθορά στα τακάκια, δισκόφρενα και ταμπούρα. Και ας σκεφτούν όλοι οι οδηγοί, ειδικά εν όψει καλοκαιρινών μετακινήσεων, ότι για να διαμείνει κάποιος στον τόπο διακοπών πρέπει πρώτα να φτάσει ασφαλής!

ΒΜ: Οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι βοήθησαν στη μείωση των ατυχημάτων; Υπήρξε κάποια αλλαγή στο «προφίλ» των περιστατικών;

ΠΜ: Δυστυχώς, μολονότι έχουν παραδοθεί εκατοντάδες χιλιάδες αποστάσεις κλειστών αυτοκινητοδρόμων την τελευταία 20εατία στη χώρα μας, δεν υπήρξε η αντίστοιχη και αναμενόμενη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων. Ο Έλληνας οδηγός δεν μορφώθηκε ποτέ σε θέματα οδικής ασφάλειας ώστε να κάνει σωστή χρήση των νέων αυτοκινητοδρόμων. Γι’ αυτό βλέπουμε σε σύγχρονους, ασφαλείας και κλειστούς αυτοκινητοδρόμους με τρεις λωρίδες ασφαλείας η πλειοψηφία των οδηγών να κινείται στην αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας, με ταχύτητα κίνησης, 70-80 και 90χλμ./ώρα, προβληματίζοντας τους άλλους οδηγούς που θέλουν να κινηθούν με μεγαλύτερες επιτρεπόμενες ταχύτητες, με αποτέλεσμα να τους αναγκάζουν να εκτελούν υπέρβαση (προσπέραση) από τις άλλες δύο δεξιές λωρίδες.

Οι οδηγοί που κινούνται με χαμηλές ταχύτητες στην αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας αρνούνται να κατανοήσουν ότι αυτή η λωρίδα είναι ταχείας κυκλοφορίας και ονομάζεται λωρίδα επιτάχυνσης και υπέρβασης. Επομένως, τα οχήματα που κινούνται σε αυτήν κάνουν χρήση αυτής της λωρίδας για να επιταχύνουν κατά την υπέρβαση και να επανέλθουν αμέσως μετά στη μεσαία λωρίδα. Οπότε θεωρητικά αυτή η λωρίδα κίνησης πρέπει να είναι άδεια από κίνηση οχημάτων και να γίνεται χρήση αυτής μόνο στιγμιαία! Επίσης, όλως παραδόξως μόνο σε αυτή τη χώρα, μεταξύ των άλλων χωρών της Ευρώπης, βλέπουμε να κινούνται και μάλιστα με άνεση, ανεμελιά και κανονικότητα μέσα στην Λ.Ε.Α. (Λωρίδα Έκτακτης Ανάγκης), γιατί αρνούνται να δεχτούν ότι η λωρίδα αυτή θα πρέπει να είναι πάντα ελεύθερη για την ομαλή κίνηση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης οχημάτων όπως ασθενοφόρα, οχήματα βοήθειας, πυροσβεστικά και αστυνομικά οχήματα.

Είναι διαπιστωμένο στατιστικά ότι τις γιορτές και αργίες, επειδή αρκετοί πολίτες από το κλεινόν άστυ εκδράμουν στις επαρχίες και οι δρόμοι των μεγάλων πόλεων είναι άδειοι, έχουμε αυξήσεις τροχαίων ατυχημάτων στις πόλεις γιατί αναπτύσσονται μεγάλες ταχύτητες. Έχουμε, επίσης, αύξηση τροχαίων ατυχημάτων που αφορούν παράσυρση πεζών. Μια άλλη παράξενη, απολίτιστη, βάρβαρη και εντελώς δύστροπη συμπεριφορά που παρατηρείται στη χώρα μας είναι αυτή των Ελλήνων οδηγών προς τους πεζούς. Όχι μόνο δεν διευκολύνουν τους πεζούς που θέλουν να διασχίσουν τις οδούς, αλλά δεν σταματούν ούτε καν εκεί που επιβάλλεται στις διαβάσεις πεζών για να παραχωρήσουν προτεραιότητα στους πεζούς, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να θεωρείται από τις πλέον εχθρικές χώρες  όσον αφορά στη συμπεριφορά των οδηγών της έναντι των πεζών. Αυτή η συμπεριφορά των οδηγών είναι εντελώς αψυχολόγητη, γιατί σε λίγο – σε δεύτερο χρόνο- οι ίδιοι θα «γίνουν» πεζοί και θα έχουν την απαίτηση από τους άλλους οδηγούς να τους διευκολύνουν ενώ οι ίδιοι πριν από λίγο δεν διευκόλυναν κανέναν πεζό παραχωρώντας του προτεραιότητα, ούτε καν στις διαβάσεις των πεζών!

ΒΜ: Ποιά είναι η νούμερο 1 συμβουλή που θέλετε να δώσετε στους οδηγούς τώρα που ανοίγουν οι μετακινήσεις;

ΠΜ: Η νούμερο 1 συμβουλή που θέλω να δώσω στους οδηγούς που θα εκδράμουν είναι να εφαρμόζουν τον ορισμό του καλύτερου οδηγού που από τη μακρόχρονη εμπειρία μου περιγράφεται ως εξής: Όταν οδηγούν να είναι από πλευράς διάθεσης και σωματικής ευεξίας, ικανοί σε τέτοιο βαθμό ώστε ανά πάσα στιγμή να μπορούν να είναι σε ετοιμότητα και εγρήγορση και να αποφύγουν τα σφάλματα των άλλων οδηγών. Και φυσικά ας μην έχει ως δεδομένο ότι όλοι οι άλλοι οδηγοί κάνουν σφάλματα ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ.