Το στοίχημα της διαλογής στην πηγή περνάει από τον καφέ κάδο
Του Κωνσταντίνου Γεωργαντά*
Ο Δήμαρχος Ξενοφών Μανατογιάννης εδώ και κάποιο διάστημα ξεκίνησε την προσπάθεια για την ευαισθητοποίηση των κατοίκων στο θέμα της οικιακής κομποστοποίησης. Ο Δήμος Βριλησσίων υλοποιεί το Πιλοτικό Πρόγραμμα Κομποστοποίησης «Διαλογή στην Πηγή», σε συνεργασία με τον ΕΔΣΝΑ και με τη περιφέρεια Αττικής. Αυτός είναι ο λόγος που δίπλα στους παραδοσιακούς κάδους αποβλήτων και σε αυτούς της ανακύκλωσης έχει προστεθεί άλλος ένας χρώματος καφέ. Οι κάτοικοι της πόλης καλούνται με συγκεκριμένο τρόπο να εναποθέτουν τα οργανικά απόβλητα του νοικοκυριού τους για να συμβάλλουν στην προσπάθεια αυτή.
Σαν κομπόστ εννοούμε το φυτικό λίπασμα που παράγεται από την αποσύνθεση των οργανικών-βιοαποδομήσιμων υλικών που θα συντελεστεί στα υπολείμματα των τροφών μας στο Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίσης με το οποίο συνεργάζεται ο δήμος κάτω βέβαια από ελεγχόμενες συνθήκες. Τα βασικά θρεπτικά συστατικά που απελευθερώνονται είναι άζωτο, κάλιο, φώσφορος πολύ σημαντικά για τον εμπλουτισμό του εδάφος κάνοντας έτσι το τελικό προϊόν κατάλληλο για κάθε καλλιέργεια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της EUROSTAT (στοιχεία Μαρτίου 2016) για τη διετία 2013-2014 η χώρα μας ήταν στο bottom 3 στην ανακύκλωση των αστικών στερεών αποβλήτων με 16% ενώ το μόλις το 4% οδηγήθηκε στην κομποστοποίηση. Οπότε όταν μια τέτοια προσπάθεια έστω και πιλοτική θα πρέπει να τη χειροκροτήσουμε.
Με την κομποστοποίηση λοιπόν το κλάσμα των απορριμμάτων το οποίο θεωρείται και το πιο μολυσματικό μετατρέπεται σε λίπασμα. Το βασικό όμως εδώ δεν είναι το αποτέλεσμα αλλά κυρίως η διαδικασία για τους πολίτες. Και τι εννοούμε ακριβώς. Είναι μια χρυσή ευκαιρία για τους δημότες να αναπτύξουν το αίσθημα της υπευθυνότητας στη διαχείριση των δικών τους αποβλήτων με την αρωγή του Δήμου. Η δημοτική αρχή μείωσε τα δημοτικά τέλη κατά 5% εφαρμόζοντας τα θετικά αποτελέσματα τέτοιων πρακτικών και στο οικονομικό επίπεδο καθώς σε περιβαλλοντικό είναι πλέον γνωστά. Αυτό μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για την ευαισθητοποίηση σε περιόδους οικονομικής κρίσης καθώς γίνεται πρακτικά κατανοητό το συνολικό και ατομικό όφελος.
Η ευκαιρία για να αντιληφθούμε τη σημασία της διαλογής στην πηγή των απορριμμάτων είναι μοναδική. Τώρα έξω από τις κατοικίες υπάρχουν τρεις κάδοι που με τους δύο είμαστε εξοικειωμένοι χρόνια τώρα. Επισημαίνεται ότι ο καφέ κάδος στη Γερμανία για παράδειγμα υπάρχει εδώ και 25 χρόνια περίπου.
Σαν αντίστοιχο παράδειγμα πολιτικής δημοτικών τελών θα αναφέρουμε τη Γερμανική πόλη Νόυσταντ αν ντερ Βαϊνστράσσε πληθυσμού 60.000 κατοίκων περίπου σε ένα παραλληλισμό με τα
Βριλήσσια. Μία πόλη που ανακυκλώνει το 70% των απορριμμάτων περίπου και στοχεύει πλέον στο 80% το κατάφερε με γνώμονα την πολιτική δημοτικών τελών.
Θεώρησαν βασικό ότι θα πρέπει να έχει κάποιος οικονομικό κίνητρο για να μειώσει τα σκουπίδια του. Έτσι το τέλος συλλογής των απορριμμάτων ήταν ξεχωριστό και όχι μέσα σε κάποιο φόρο ή δημοτικό τέλος όπως είναι στην Ελλάδα με τα τέλη που πληρώνονται στους δήμους μέσω της ΔΕΗ. Στη συγκεκριμένη πόλη ο πολίτης διάλεγε έναν κάδο αναλόγως τον όγκο που τον εξυπηρετούσε. Η τιμή συλλογής του αυξανόταν αν αντί για κάδο 40 λίτρων επέλεγε αυτόν των 60 ή κάποιον μεγαλύτερο. Επίσης οριζόταν συλλογή του κάδου από την υπηρεσία μία φορά στις δεκαπέντε μέρες. Αν τώρα ένα νοικοκυριό ήθελε πιο συχνή συλλογή λόγω μεγαλύτερου όγκου πάλι θα έπρεπε να πληρώσει παραπάνω τέλος. Υπήρχε ασφαλώς και πρόβλεψη για ογκώδη αντικείμενα αλλά και για έκτακτες περιπτώσεις επιπλέον όγκου απορριμμάτων όπως π.χ. μετά από γιορτές όπου υπήρχε η δυνατότητα αγοράς σάκων με επιπλέον κόστος. Η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση έμοιαζαν ως μονόδρομος στους πολίτες για την εξοικονόμηση χρημάτων. Και αυτό ακριβώς έκαναν βοηθώντας το περιβάλλον παράλληλα με την τσέπη τους.
Ασφαλώς και ένα τέτοιο μοντέλο είναι πολύ δύσκολο να εφαρμοστεί στη χώρα μας καθώς περιλαμβάνει και την κατάργηση των ανταποδοτικών τελών και θα ωθούσε πανελλαδικά όλους τους δημάρχους σε αντιδράσεις. Δεν είναι όμως δύσκολο σε μία πόλη σαν τη δικιά μας με ένα πληθυσμό σχετικά ομογενοποιημένο παράλληλα με τη ‘στρωτή’ γεωγραφία της περιοχής να περπατήσει το μοντέλο του καφέ κάδου αλλά και περαιτέρω καινοτομιών.
Για να επιτύχει το νέο πρόγραμμα αρκούν κάποιες επισημάνσεις και για τους δημότες αλλά και για τη δημοτική αρχή καθώς πρόκειται για μέθοδο δοκιμασμένη που έχει μόνο θετικά στοιχεία.
Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα γίνεται συχνά η αποκομιδή των κάδων. Ιδιαίτερα στη χώρα μας που οι θερμοκρασίες ιδιαίτερα από την άνοιξη και μετά είναι υψηλές. Έτσι θα αποφεύγονται δυσάρεστες οσμές που δημιουργούνται από την αποσύνθεση του οργανικού κλάσματος και δε θα αποθαρρύνονται οι πολίτες από την εναπόθεση στους κάδους
Χρειάζεται οι πολίτες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στο τι απορρίπτουν στον καφέ κάδο. Πιθανή απόρριψη αλουμινίου (σύνηθες να τυλίγουμε τα τρόφιμα με αλουμινόχαρτο), χημικών, μετάλλων, πλαστικών και άλλων υλικών ακατάλληλων θα έχει ως αποτέλεσμα μιας χαμηλής ποιότητας πρώτη ύλη. Έτσι το κομπόστ που θα δημιουργείται δε θα είναι καλής ποιότητας και σαν επακόλουθο θα μειωθεί η τιμή και η ζήτηση του. Τέτοιες πρακτικές αποτελούν τροχοπέδη στην προσπάθεια.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει συνεχής ενημέρωση μέσω ίντερνετ, φυλλαδίων, σεμιναρίων κτλ για το τι πρέπει να απορρίπτεται στον καφέ κάδο κατά τη διάρκεια όλου του έτους και να λαμβάνεται υπόψη και η εποχή. Αν για παράδειγμα το καλοκαίρι υπάρχει μεγαλύτερη κατανάλωση σε φρούτα να υπενθυμίζεται η απόρριψη τους ή στους νέους γονείς ότι δεν πρέπει να απορρίπτουν τις πάνες των βρεφών. Θα πρέπει η διοίκηση με ένα συνεχές follow up να υποστηρίξει η ίδια την επιλογή της για να οδηγηθεί στην επιτυχία.
Η διαλογή στην πηγή έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει και δε σταματάει στον καφέ κάδο. Στις Γερμανικές πόλεις για παράδειγμα υπάρχει γκρί, γυάλινος, μπλε, καφές, κίτρινος κάδος. Τελευταία υπάρχει και ο πορτοκαλί κάδος. Εκεί απορρίπτονται συσκευές κουζίνας, παιδικά παιχνίδια, ρουχά και γενικά ότι μπορούμε να βρούμε στη χώρα μας σε ένα κάδο με σύμμεικτα απορρίμματα. Η διαφορά ασφαλώς έχει να κάνει στην κατά περίπτωση ανακύκλωση πλαστικού και μετάλλου μετά την αποκομιδή του πορτοκαλί κάδου.
Ποιος ξέρει μπορεί μία μέρα να αντικρύσουμε και αυτόν.
*Ο Κωνσταντίνος Γεωργαντάς είναι υπάλληλος της Διεύθυνσης Οικονομικού του Δήμου Αθηναίων. Είναι απόφοιτος του τμήματος Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστημίου. Ολοκλήρωσε το πρώτο μεταπτυχιακό του το 2009 στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με τίτλο Msc «Τεχνο-Οικονομικά Συστήματα» με κατεύθυνση «Διοίκηση Συστημάτων Παραγωγής» ενώ η πτυχιακή του εργασία είχε τίτλο «Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων στο Δήμο Αθηναίων». Παράλληλα παρακολουθεί το δεύτερο μεταπτυχιακό του πρόγραμμα με τίτλο «Διαχείριση Αποβλήτων» στο ΕΑΠ. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά. Είναι παντρεμένος και έχει ένα μικρό γιο. Με την οικογένεια του κατοικούν στα Βριλήσσια.
