Τα τοπικά δημοψηφίσματα μπορούν να δώσουν λύσεις
Γράφει ο Οικονομολόγος Χρήστος Κούλης
Στις επερχόμενες εκλογές ως γνωστόν θα ισχύσει ο νέος εκλογικός νόμος και οι πλειοψηφίες στα δημοτικά
συμβούλια θα σχηματιστούν με βάση τα αποτελέσματα της πρώτης Κυριακής. Και έτσι, ενώ μέχρι τις προηγούμενες
εκλογές η δημοτική παράταξη που τελικά επικρατούσε την δεύτερη Κυριακή είχε και την πλειοψηφία στο τελικό
σχηματισμό του δημοτικού συμβουλίου, τώρα στις πλείστες περιπτώσεις θα είναι μειοψηφία θα έχει δηλαδή
λιγότερο από το 50% των ψήφων. Η συνεργασία με άλλες παρατάξεις για να περάσουν τα ψηφίσματα είναι
απαραίτητη.
Στην Ελλάδα όμως με την έλλειψη δημοκρατικής παιδείας και την κουλτούρα συνεννόησης με μια τοπική
αυτοδιοίκηση αναχρονιστική, άντρο διαφθοράς οικογενειοκρατίας και αδιαφάνειας, συντίθεται ένα εκρηκτικό
μίγμα. Όποιος έχει παρακολουθήσει δημοτικό συμβούλιο οπού οι συζητήσεις συχνά είναι σουρεαλιστικές, με
παράλληλους διαλόγους όπου ο καθένας βγάζει τα προσωπικά του, μπορεί να φανταστεί πόσο δύσκολο θα είναι
να συνεννοηθούν 2, 3 ή και 4 διαφορετικές παρατάξεις ώστε να σχηματιστεί απόλυτη πλειοψηφία για να περάσει
οτιδήποτε.
Ο δήμαρχος μειοψηφίας θα πρέπει να μοιράσει ρουσφέτια και αντιδημαρχίες στις αντίπαλες παρατάξεις για να
κερδίσει την εύνοια και την σύμπνοια σε κάποια βασικά θέματα. Αλλά αυτοί με τη σειρά τους θα είναι αξιόπιστοι ή
θα υπονομεύουν το οτιδήποτε; Ακόμα και αν τον στηρίξουν οι επικεφαλής, ποιος εξασφαλίζει ότι οι άμισθοι
δημοτικοί σύμβουλοι θα ακολουθήσουν την πατρωνία του επικεφαλής τους; Θα μπορέσει να συγκρατήσει ο
δήμαρχος τους δικούς του ανθρώπους όταν θα βλέπουν να απολαμβάνουν το μόσχο το σιτευτό οι άσωτοι υιοί; Οι
κομματικές γραμμές έχουν χαλαρώσει και δεν υπάρχει αρκετή δύναμη θέσεων εργασίας ή ρουσφέτια για όλους για
να πειστούν όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι να «συνετιστούν». Ο κάθε ένας μπορεί να ζητάει ρουσφέτια και να
εκβιάζει τη δημοτική αρχή για ό,τι θέλει. Από το σκουπιδοτενεκέ έξω από το σπίτι του και για τη στάση των
λεωφορείων ή για τις ώρες εργασίας του στη δημοτική επιχείρηση.
Θα μπορέσουν οι δήμαρχοι να περάσουν τον προϋπολογισμό; Οι εργολάβοι /προμηθευτές δεν θα ξέρουν ποιον να
πρωτολαδώσουν για να περάσουν τα έργα.
Στο επερχόμενο χάος η λύση θα ήταν ένα βήμα εμπρός. Η πρόνοια μιας διαδικασίας με τοπικά δημοψηφίσματα.
Παρόλο που δεν υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο, ένα τοπικό δημοψήφισμα μπορεί να μην προβλέπεται ούτε να είναι
δεσμευτικό, αλλά από την άλλη δεν απαγορεύεται. Το αποτέλεσμα της πλειοψηφίας αν και δεν δεσμεύει θα
έσπρωχνε το συμβούλιο προς μια κατεύθυνση. Αν γίνει θεσμός θα δημιουργήσει διάθεση σύμπνοιας των
δημοτικών συμβούλων με την κυρίαρχη τάση των ψηφοφόρων, θα ενισχύσει μηχανισμούς ελέγχου της εξουσίας-
διαφάνειας και αμεσότερης δημοκρατίας. Θα ήταν ωραίο για παράδειγμα ο προϋπολογισμός και απολογισμός να
παρουσιάζεται για ουσιαστική διαβούλευση στους δημότες.
Τα τοπικά δημοψηφίσματα σε επίπεδο δήμων είναι κάτι σύνηθες σε πολλές δυτικές χώρες. Λειτουργούν εξαιρετικά
αποτελεσματικά. Η τάση είναι να εξαπλώνονται και οι οικονομετρικές αναλύσεις δείχνουν πως οι χώρες με
περισσότερο δημοκρατικούς θεσμούς συνδέονται με περισσότερη οικονομική ανάπτυξη και καλυτέρους δείκτες
ευημερίας για τους πολίτες.
Είναι η Ελλάδα έτοιμη για τέτοιες πρωτοβουλίες; Είναι ώριμοι οι πολίτες; Έχουν το επίπεδο για διάλογο,συνεργασία
και σωστές αποφάσεις; Ακόμα και αν οι απαντήσεις στα παραπάνω που δίνει κάποιος είναι αρνητικές, η γνώμη μου
είναι ότι μόνο μέσα από τη διαδικασία της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων μπορεί να αναπτυχθεί η σχετική
γνώση στους πολίτες.