Τι πρέπει να προσέχετε με τα τεκμήρια!
*Γράφει ο Χρήστος Κούλης Φοροτεχνικός / Οικονομολόγος
Η φορολόγηση με βάση τα τεκμήρια υιοθετήθηκε ως ένας τρόπος για να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο φορολόγησης, η εφορία υπολογίζει με μια σειρά κριτηρίων τα χρήματα που χρειάζεται κάποιος για να αποκτήσει ή να συντηρήσει ένα τρόπο ζωής και με βάση αυτό κατ’ ελάχιστο τον φορολογεί. Πολύ πιο απλά, αν κάποιος έχει πισίνα και 3 αμάξια και δηλώνει εισόδημα 1.000 ευρώ το χρόνο, φορολογείται με βάση το εισόδημα όπως προκύπτει από τα τεκμήρια και όχι από το δηλωθέν εισόδημα.
Αν και σε πρώτη ανάγνωση αντιλαμβάνεται κάνεις ότι η πρόθεση του νομοθέτη είναι η φορολογική δικαιοσύνη, στα χρόνια της κρίσης αυτό το μέτρο έχει οδηγήσει σε κατάφορες αδικίες, σε κλείσιμο ή φυγή επιχειρήσεων και σε κατακόρυφη αύξηση των χρεών.
Αν και το πρόβλημα αφορά όλους τους φορολογούμενους είναι ιδιαίτερα οξύ στους επαγγελματίες. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μισθωτοί έως 8636 ευρώ δεν πληρώνουν καθόλου εφορία, ενώ οι επαγγελματίες πληρώνουν από το 1 ευρώ κέρδους και – όπως θα φανεί στη συνέχεια – οι επαγγελματίες πληρώνουν ακόμα και όταν έχουν ζημιές.
Το ελάχιστο τεκμήριο είναι το τεκμήριο διαβίωσης για τον άγαμο και είναι 3.000 ευρώ το χρόνο (το τεκμήριο ότι έχεις εισόδημα εφόσον μπορείς και επιβιώνεις!). Το τεκμήριο για ένα αυτοκίνητο 1000 κυβικών είναι τουλάχιστον 2.000 ευρώ. Έτσι αν ένας άνεργος/μισθωτός ή συνταξιούχος που έχει ένα αυτοκίνητο κάνει δήλωση με μηδενικό εισόδημα, δεν πληρώνει φόρο γιατί τα συνολικά τεκμήρια του (5.000 ευρώ = 3000 τεκμήριο διαβίωσης + 2.000 τεκμήριο αυτοκινήτου), αν και είναι περισσότερα από το εισόδημα του, είναι κάτω από το αφορολόγητο των 8.636 ευρώ.
Αν τώρα ένας επαγγελματίας με το ίδιο αυτοκίνητο με τον μισθωτό δεν καταφέρει να βγάλει κέρδη, ο φόρος του είναι τουλάχιστον 1100 ευρώ. Αν συνυπολογίσουμε την προκαταβολή και το τέλος επιτηδεύματος, μπορεί να ξεπεράσει τα 2850.
Δηλαδή, ενώ είναι πολύ φυσικό μια επιχείρηση να μην έχει κέρδη – πόσο μάλλον αυτές τις εποχές και ειδικά αν μιλάμε για νέα επιχείρηση -, η εφορία τους φορολογεί με βάσει τα τεκμήρια και ουσιαστικά τους θεωρεί φοροφυγάδες εξ ορισμού. Αν δεν είναι όμως… μια τέτοια φορολογία τους στραγγαλίζει.
Σε νομοθετική βάση έχει γίνει πρόνοια εξαιρέσεων με τα “μαχητά” τεκμήρια, δηλαδή τεκμήρια που μπορείς να επικαλεστείς ότι δεν προέρχονται ή δεν συνδέονται με την οικονομική σου δραστηριότητα. Για παράδειγμα, έχεις το δικαίωμα να πας στον έφορο και να του ζητήσεις να μη σε φορολογήσει με βάσει τα τεκμήρια του σπιτιού που κληρονόμησες. Στην πράξη όμως καμία εφορία δεν κάνει δεκτή αυτή την αίτηση. Έτσι αν ένας νέος αποφασίσει να κάνει έναρξη επαγγέλματος πρέπει να λάβει υπόψιν του ότι θα έχει μια ελάχιστη φορολογία ανεξάρτητα των κερδών του. Τα ίδια ισχύουν βέβαια και για όλους τους επιχειρηματίες που κατάφεραν να αποκτήσουν μια περιουσία και τυχαίνει τα τελευταία χρόνια να μην έχει κέρδη που να καλύπτουν τα τεκμήρια
Τα τεκμήρια αφορούν όμως και τους συνταξιούχους και μισθωτούς γιατί επηρεάζουν τα διάφορα επιδόματα και τις κοινωνικές παροχές. Τα κριτήρια για το αν θα πάρει κανείς κάποιο επίδομα ή το ύψος του επιδόματος είναι και πάλι το τεκμαρτό εισόδημα και όχι το πραγματικό. Όσοι λοιπόν κληρονόμησαν μεγάλο σπίτι ή έχουν αγοράσει στο παρελθόν αυτοκίνητο υψηλού κυβισμού αποκλείονται από παροχές που απολαμβάνουν κάποιοι που έχουν αγοράσει ένα μικρότερο σπίτι /αυτοκίνητο, ακόμα και αν αυτά είναι πολύ ακριβότερα από του πρώτου.
Σε αυτό το πλαίσιο οι φορολογούμενοι καλούνται, σε συνεργασία συχνά με τους φοροτεχνικούς που τους υποστηρίζουν, να βρουν την καταλληλότερη στρατηγική ώστε να αποφύγουν τις παγίδες του νόμου.
