Ο «Δούρειος Ίππος» των κακοποιών: Μεθοδολογία και τρόποι προστασίας
Γράφει ο Κωνσταντίνος Λύκος Διευθυντής της ΕΧPERTPRO Facilities Management
Η ασφάλεια των πολιτών είναι ένας από τους πρωταρχικούς στόχους κάθε ευνομούμενου κράτους, και κατά συνέπεια και των κατά τόπους δημοτικών αρχών. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται, τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν εντυπωσιακή αύξηση στο συνολικό αριθμό κλοπών-διαρρήξεων το 2016 σε σχέση με το 2010, κατά 73% στην Επικράτεια και 92% στην Αττική. Αντίστοιχα, για τις κλοπές τροχοφόρων καταγράφηκε αύξηση 32% στην Επικράτεια και 62% στην Αττική. Όσο για τις ληστείες εντός οικιών, η αύξηση το 2016 σε σχέση πάντα με το 2010 είναι κατά 89% και 106% στην Επικράτεια και την Αττική αντίστοιχα, ενώ και οι απόπειρες ληστείας διπλασιάστηκαν στην Επικράτεια και εξαπλασιάστηκαν στην Αττική το ίδιο διάστημα.
Για να επιτευχθεί ο αντικειμενικός σκοπός και το προσδοκώμενο αποτέλεσμα που αφορά στην ασφάλεια των πολιτών, απαιτούνται γνώσεις οι οποίες με τη σειρά τους θα μετατραπούν σε οδηγίες για τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης κινδύνου από ποικίλες εγκληματικές συμπεριφορές.
Σκοπός αυτού του κειμένου είναι να δοθούν εξηγήσεις στα αίτια συγκεκριμένων κινδύνων που απειλούν την καθημερινότητα των πολιτών και να συντελέσει στην επιλογή πρακτικών για την αντιμετώπισή τους.
Δεδομένης της ποικίλης δράσης των εγκληματιών, οι επιλογές είναι πολλές. Διακρίνονται σε γενικές οδηγίες προστασίας και σε ειδικές, που αφορούν σε ειδικές περιπτώσεις, όπως αυτή στην οποία θα εστιάσουμε παρακάτω.
Διαρρήξεις με τη μέθοδο της ψυχολογικής χειραγώγησης
Πρόκειται για την προφορική χειραγώγηση ατόμου και είναι παρόμοια με την απλή απάτη. Τακτική που προσομοιάζει με τον «Δούρειο Ίππο» του Οδυσσέα, σκοπός του οποίου ήταν να παραπλανήσει τους Τρώες ώστε να τον εκλάβουν ως δώρο, ως δείγμα καλής θέλησης και ειρηνικής πρόθεσης. Σήμερα, με την έκφραση αυτή υποδηλώνεται η είσοδος με τέχνασμα, δόλο και πονηριά.
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι παραπλανητικές και ύπουλες. Οι πράξεις είναι κακόβουλες και οι χειριστικοί εγκληματίες είναι έξυπνοι και πανούργοι. Βασίζονται στην ανθρώπινη περιέργεια, την άγνοια και την ευπιστία των θυμάτων τους.
Προϋποθέσεις επιτυχούς χειραγώγησης
- Απόκρυψη επιθετικών προθέσεων
- Κατανόηση των αδυναμιών του θύματος
- Επιλογή κατάλληλης μεθοδολογίας για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος
- Σκληρότητα, χωρίς ενδοιασμό για πρόκληση βλάβης στο θύμα
Στόχος: να στραφεί η προσοχή του θύματος αλλού
Ο πανούργος αυτός τρόπος διάρρηξης λειτουργεί με βάση την ψυχολογική χειραγώγηση του θύματος. Είναι δηλαδή σαν να δέχονται οι κακοποιοί πρόσκληση από το θύμα να μπουν στο σπίτι του και μετά «ο θεός βοηθός». Τέτοιου είδους περιστατικά απασχολούν συχνά την αστυνομία όπως προκύπτει από την καταγραφή των στατιστικών της στοιχείων, γεγονός που υποδηλώνει πως ο συγκεκριμένος τρόπος διάρρηξης διαφεύγει ακόμα από μεγάλο αριθμό πολιτών.
Η πιο γνωστή στρατηγική είναι αυτή κατά την οποία οι εγκληματίες εμφανίζονται με τη μορφή «εξουσίας». Δηλώνουν υπάλληλοι της ΔΕΗ, του Δήμου, του Φυσικού Αερίου, κάποιας εταιρείας τηλεφώνου ή συνδρομητικής τηλεόρασης, και σε άλλες περιπτώσεις ως μέλη κάθε λογής σωματείων, φιλανθρωπικών οργανώσεων για εράνους κ.α.
Επιδιώκουν να πείσουν το θύμα να ανοίξει και να τους περάσει στο σπίτι του ή να βγει έξω έχοντας πίσω του ανοιχτή την πόρτα. Σύμμαχός τους η κουλτούρα του θύματος, δηλαδή η ευγένεια, η αποδοχή της εξουσίας, η διάθεση για βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Το θύμα, συνήθως, δεν ζητά ταυτότητα ή εντολή της υπηρεσίας ή του φορέα που επικαλούνται. Με ευγένεια και υποχωρητικότητα βάζει χωρίς πολλά λόγια «το λύκο στο μαντρί».
Μπαίνοντας μέσα στο σπίτι παραπλανούν τον ιδιοκτήτη και, μόλις αποσπαστεί η προσοχή του, ο συνεργός παίρνει με ταχύτητα πορτοφόλια, ρολόγια, κοσμήματα, κλειδιά αυτοκινήτου, πόρτας εισόδου ή γκαράζ για μελλοντική κλοπή και στη συνέχεια εξαφανίζονται, για να καταλάβει το θύμα κατόπιν εορτής τι του συνέβη.
Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι με τη μέθοδο αυτή και ο ευφυέστερος πολίτης μπορεί να χειραγωγηθεί, να ξεγελαστεί.
Σημάδια χειραγώγησης
- Διερευνητικές ερωτήσεις (για τον εντοπισμό των δυνατών και αδύνατων σημείων του θύματος ώστε να επιλεγεί η μέθοδος)
- Χρήση άσχετων πληροφοριών (για να μπερδέψουν το θύμα και για να ελέγξουν την κατάσταση)
- Ένταση φωνής, επιθετικός τόνος (για να ελέγξουν το θύμα ώστε να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις τους)
- Πρόκληση ανασφάλειας στο θύμα μέσω διαφόρων μεθόδων (αδυναμία που μετατρέπει το άτομο σε εύκολο στόχο)
- Ψέμματα, δικαιολογίες, απόκρυψη της αλήθειας
- Άσκηση πίεσης, πρόκληση αίσθησης του επείγοντος (για να επιτύχουν καλύτερο έλεγχο του θύματος)
Φράσεις χειραγώγησης
Για να πάρουν αυτό που θέλουν γνωρίζουν τι να πουν, πώς να το πουν, σε ποιον να το πουν και τι να κάνουν στη συνέχεια.
Μερικές φράσεις προς το θύμα:
- Είσαι υπερβολικός!
- Γίνεσαι δραματικός!
- Είσαι πολύ ευαίσθητος!
- Μην τρελαίνεσαι!
- Μη με παρεξηγείς!
Τρόποι αποφυγής/αντιμετώπισης
Η ενημέρωση, η εκπαίδευση και η αναγνώριση των αδυναμιών είναι οι βασικοί άξονες αντιμετώπισης και οδηγούν στη δημιουργία δεδομένων ασφάλειας, δηλαδή στην πρόληψη.
Βασικά μέτρα πρόληψης
- Ζητήστε ταυτότητα
- Ζητήστε έγγραφο εντολής
- Μην επιτρέπετε την είσοδο σε άτομα που δεν έχετε καλέσει
- Ζητήστε πληροφορίες (ο κακοποιός δεν αποκαλύπτει τα στοιχεία του – αντίθετα ο κανονικός συνομιλητής θα ανταποκριθεί στο αίτημά σας)
- Δυσκολέψτε τους, δείξτε τους ότι καταλάβατε
- Ενημερώστε τα παιδιά, δώστε απλές οδηγίες να μην ανοίγουν σε αγνώστους, να μη δίνουν πληροφορίες σε αγνώστους από το τηλέφωνο, να καλούν σε βοήθεια την αστυνομία, να φωνάξουν δυνατά αν αισθανθούν ότι κινδυνεύουν
Οι οδηγίες αυτές μπορεί να βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αποτροπής κινδύνων σε συνδυασμό με την ευαισθητοποίηση κάθε πολίτη για την προστασία της ζωής και της περιουσίας.
