Μουσείο Τηλεπικοινωνιών: Χιλιάδες τεκμήρια άλλων εποχών στην Κηφισιά

Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ διατηρεί και εκθέτει σημαντικές συλλογές, στενά συνδεδεμένες με την ιστορία των ελληνικών τηλεπικοινωνιών και βέβαια του ΟΤΕ, καθώς και με την ιστορία της Ελλάδας και την εξέλιξη της κοινωνίας της.

Ξεδιπλώνοντας την ιστορία

Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕΑπό τη φωνή στη προμηθεϊκή φωτιά που γέννησε τη πυρσεία, στον ήχο του κέρατος, τις  χρωματιστές σημαίες στο άφλαστον των πλοίων, την αντανάκλαση των ασπίδων στον ήλιο, το σφύριγμα το κλέφτικο, τα φλάμπουρα, τα μπαϊράκια, τα σήμαντρα των μοναστηριών, στον ηλεκτρικό τηλέγραφο(1844), το τηλέφωνο(1876), τους δορυφόρους( 1960) και το Διαδίκτυο(1969), παρουσιάζονται οι τηλε-επικοινωνιακές επινοήσεις του ανθρώπου, στην προσπάθειά του να υπερκεράσει τα χωρο-χρονικά εμπόδια για μια ασφαλή και γρήγορη επικοινωνία. Όλες αυτές τις ιστορίες και πολλές άλλες αφηγείται το Μουσείο μας.

Συλλογές

Η  συλλογή του  Μουσείου  ξεπερνά τα 3.500 αντικείμενα και αρχειακό υλικό. Περιλαμβάνει  μεταξύ άλλων χειροκίνητα τηλέφωνα (τέλη 19ου αι.), μορσικούς τηλέγραφους,  οπτικές ίνες, συστήματα  ασύρματης επικοινωνίας, συσκευές  τηλεφωτογραφίας (1949), telex, καθώς και ένα από τα πρώτα ελληνικά τηλεοπτικά studios (1965).  Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιόδους: την «προηλεκτρική» που περιλαμβάνει τις τηλεπικοινωνιακές επινοήσεις από την ελληνική αρχαιότητα και το Βυζάντιο, καθώς και τη «μεταηλεκτρική» περίοδο που αφορά στις τηλεπικοινωνιακές εφευρέσεις από την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού μέχρι τις νεότερες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες (τηλεγραφία, τηλεφωνία, ναυτιλιακές και δορυφορικές επικοινωνίες).

Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1990. Στεγάζεται  σε κτίριο του ΟΤΕ στη Νέα Κηφισιά και διαθέτει χώρους για τις μόνιμες εκθέσεις του, αίθουσα προβολών και διαλέξεων, βιβλιοθήκη και εργαστήριο. Είναι μέλος του ICOM (International Council of Museums-Ελληνικό Τμήμα).
Στις βασικές δραστηριότητες του Μουσείου εντάσσονται οι καθημερινές ξεναγήσεις σε σχολικές ομάδες, φοιτητές, άλλες ομάδες  και μεμονωμένους επισκέπτες. Διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα με αντικείμενο τις τηλεπικοινωνίες, στον πυρήνα των οποίων βρίσκεται πάντα το παιδί, όπως το «Εικαστικό Εργαστήρι για παιδιά με θέμα τις τηλεπικοινωνίες». Βασικός στόχος είναι η οργανωμένη υποστήριξη διαφορετικών κατηγοριών επισκεπτών, μέσα από την επεξεργασία πολλαπλών ερμηνευτικών-εκπαιδευτικών προτάσεων. Συνεργάζεται με άλλα μουσεία, πολιτιστικούς φορείς, εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα. Η είσοδος, τα προγράμματα ξενάγησης, καθώς και τα εκπαιδευτικά προγράμματα προσφέρονται δωρεάν.

Βιομηχανική Κληρονομιά

Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ είναι μοναδικό στο είδος του, μεταξύ των λίγων τεχνολογικών μουσείων στην Ελλάδα, συμβάλλοντας έτσι στη διαφύλαξη της βιομηχανικής κληρονομιάς της χώρας μας. Με τη λειτουργία του, ο ΟΤΕ διαχειρίζεται υπεύθυνα την εταιρική του κληρονομιά, ως πρωτοπόρος στον τομέα των τηλεπικοινωνιών της Ελλάδας.  Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών είναι εταιρικό μουσείο και αποτελεί μία σημαντική επένδυση του ΟΤΕ, με στόχο τη φύλαξη, την καταγραφή, την έρευνα, τη μελέτη, την τεκμηρίωση ιστορικών στοιχείων και δεδομένων που αφορούν στην ιστορία και την εξέλιξη των ελληνικών τηλεπικοινωνιών, καθώς και την έκθεσή τους στο κοινό.

Το πρώτο πράγμα που εντυπωσιάζει είναι οι επινοήσεις των αρχαίων Ελλήνων και των Βυζαντινών, οι οποίοι κατάφερναν να επικοινωνούν μεταξύ τους ακόμα και σε αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων. Mηνύματα νίκης, προειδοποιήσεις για επικείμενους κινδύνους, ενημερώσεις για φυσικές καταστροφές έφταναν από τη μια γωνιά της επικράτειας στην άλλη, μέσα από πρωτόλεια συστήματα επικοινωνίας που λειτουργούσαν κυρίως τη νύχτα, για να φαίνεται το φως του πυρσού. Ο Αισχύλος στον «Αγαμέμνονα» περιγράφει πώς μεταδόθηκε –διά των φρυκτωριών– η πτώση της Τροίας, από τη μικρασιατική ακτή ώς την Πελοπόννησο με όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς. Μπορεί να μην υπήρχαν κινητά τηλέφωνα, όμως οι αρχαίοι είχαν βρει δεκάδες τρόπους να στέλνουν τα δικά τους… sms.

Το μουσείο χωρίζεται στην προηλεκτρική και τη μεταηλεκτρική περίοδο. Μόλις αφήσει κανείς πίσω του τις δάδες συνεχίζει με τα πρώτα χειροκίνητα τηλέφωνα, τους ασύρματους μορσικούς τηλέγραφους (εκεί οι μαθητές μαθαίνουν για τον Μαρκόνι, τον Τιτανικό και το σύστημα του SOS), αλλά και για το πώς έγινε η πρώτη τηλεγραφική σύνδεση στη χώρα μας σε μια περίοδο όπου τα σύνορά μας ήταν πολύ διαφορετικά: το 1859 η Ερμούπολη της Σύρου συνδέθηκε με την Αθήνα, χάρις σε ένα ξένο πλοίο που πόντισε ένα υποβρύχιο καλώδιο, αλλά και με το εξωτερικό, δηλαδή τη νήσο… Χίο που ακόμα ανήκε σε εδάφη οθωμανικά, και από εκεί με την Κωνσταντινούπολη. Ενδιαφέρον έχει και το θέμα της διανομής των τηλεγραφημάτων που γινόταν με μουλάρια στις απομακρυσμένες περιοχές, και βέβαια με ποδήλατα. Οπως αφήνει κανείς πίσω του τις δεκάδες παλιές τηλεφωνικές συσκευές με τα καντράν, που θυμίζουν την εποχή όπου το «πάρε το μηδέν» ήταν μια συνηθισμένη, καθημερινή φράση, ανακαλύπτει τη γοητεία των πρώτων τηλεφωτογραφιών: τα ειδησεογραφικά πρακτορεία έστελναν στις εφημερίδες φωτογραφίες από το εξωτερικό. Ανοίγοντας τα συρτάρια όπου φυλάσσονται κάποιες, «ξεθάβει» κανείς τον Χρουστσόφ, την Κορίνα Τσοπέη, τον Σεφέρη με το Νομπέλ, τον Τίτο, το Ακρωτήριο Κανάβεραλ αλλά και τον Παναθηναϊκό στο Γουέμπλεϊ. Πρόκειται για ένα πολύ ενδιαφέρον τμήμα της συλλογής, το οποίο μελετούν και καταγράφουν ιστορικοί.

Παράλληλα ασχολούνται και με τα πρώτα τηλεγραφήματα, μέσα από τα οποία μπορεί κανείς να «ταξιδέψει» ακόμα και στην κατάρρευση της γραμμής των Ελλήνων στο μέτωπο της Μικρασίας το 1922 αλλά και στη λογοκρισία των Γερμανών στην περίοδο της Κατοχής. Υπάρχει ακόμα και ένα τηλεγράφημα του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ως βουλευτή Χανίων που συμπαρίσταται στην Ενωση Παντοπωλών το 1959: οι επαγγελματίες του κλάδου είχαν ζητήσει τη στήριξη του πολιτικού κόσμου μετά την έλευση του πρώτου σούπερ μάρκετ που απειλούσε να φέρει νέους όρους στην αγορά τροφίμων. Οταν προχωρήσει η μελέτη αυτού του υλικού, θα γίνει προσβάσιμο και στους ειδικούς που θέλουν να το χρησιμοποιήσουν ως πηγή. Η επικεφαλής του Μουσείου, Νικολέττα Λιακοσταύρου, και η υποδιευθύντρια εταιρικής υπευθυνότητας του ΟΤΕ, Σταυρούλα Αγγελοπούλου, μας εξηγούν ότι σε λίγο καιρό θα είναι έτοιμος και ο ανανεωμένος ιστότοπος.

Η βόλτα στο μουσείο φτάνει ώς τα εξελιγμένα τηλεφωνικά δίκτυα, τους δορυφόρους, τις οπτικές ίνες και την κινητή τηλεφωνία. Οι μικροί επισκέπτες ανακαλύπτουν ότι πριν από (όχι και τόσο πολλά) χρόνια υπήρχαν κινητά τηλέφωνα που είχαν μέγεθος τόμου και ζύγιζαν 2,5 κιλά. Αλλά και οι λίγο μεγαλύτεροι συνειδητοποιούν ότι η πρόοδος είναι αμείλικτη, καθώς αναγνωρίζουν στις βιτρίνες μερικά από τα μοντέλα που χρησιμοποιούσαν και οι ίδιοι και τώρα μοιάζουν να ανήκουν σε άλλον αιώνα.

Φώτα, κάμερες, πάμε!

Την παράσταση κλέβει το τηλεοπτικό στούντιο που δημιουργήθηκε στη χώρα μας απ’ όπου εξέπεμψε για πρώτη φορά, τον Φεβρουάριο του 1966, το παρθενικό σήμα της ελληνικής τηλεόρασης προτού δημιουργηθεί η ΕΡΤ. Εχει όλα τα αρχικά μηχανήματα που είχαν έρθει από το εξωτερικό και τους τελευταίους μήνες δέχεται τις περιποιήσεις των ειδικών που κατάφεραν με πολύ κόπο να το κάνουν να ξαναλειτουργήσει. Ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Δημήτρης Φραγκούλης, που ασχολήθηκε εντατικά, υπογράμμισε ότι οι παλαιοί τεχνικοί που το χειρίστηκαν, επιδιόρθωναν μόνοι τους με αυτοσχέδιες πατέντες όλες τις βλάβες και έτσι ήταν μια τρομερή σπαζοκεφαλιά να μπορέσει κανείς να το κάνει να δουλέψει εκ νέου μιας και το αρχικό manual είχε καταργηθεί!

​​Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ: Πρωτέως 25 στην Κηφισιά, 210-62.01.899. Το Σαββατοκύριακο υπάρχουν ειδικά προγράμματα και για οικογένειες.