Γ. Πισιμίσης: «Το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας»

Άρθρο του Γιάννη Πισιμίση δημοτικού συμβούλου Βριλησσίων, πρ. αντιδημάρχου Παιδείας

Αν ο τρόπος με τον οποίο μια κοινωνία διαχειρίζεται τα απορρίμματα που παράγει είναι ενδεικτικός του επιπέδου πολιτισμού που έχει κατακτήσει, τότε σίγουρα στην Ελλάδα έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε προκειμένου να χαρακτηριστούμε πολιτισμένοι. Σήμερα η Ευρώπη κάνει το μεγάλο άλμα στη διαχείριση των απορριμμάτων αντιμετωπίζοντας τα απορρίμματα όχι ως απόβλητα αλλά ως προϊόντα προς αξιοποίηση. Χώρες όπως το Βέλγιο, η Σουηδία, η Ισπανία, το Ισραήλ, η Ιρλανδία και η Εσθονία (δεν έχει ούτε μια χωματερή) βασιζόμενες στις αρχές της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, διαλογής στην πηγή και κομποστοποίησης, τις αποκεντρωμένες μονάδες μικρής κλίμακας και κόστους αλλά και την κοινωνική ενεργοποίηση και συμμετοχή, έχουν καταφέρει όχι μόνο να μειώσουν έως και 80% τα απορρίμματα που προορίζονται για ταφή αλλά και να δημιουργήσουν έναν ιδιαίτερα δυναμικό οικονομικό κλάδο στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων ο οποίος στηρίζει και δημιουργεί χιλιάδες θέσεις απασχόλησης.
Βλέποντας, βεβαίως, κανείς τι συμβαίνει στην Ευρώπη δεν μπορεί συγχρόνως να μην αναλογιστεί τι συμβαίνει και στα καθ’ ημάς. Εδώ η προσγείωση είναι δύσκολη, το ελληνικό θεσμικό «έδαφος» είναι σκληρό και ολισθηρό και η πολιτική αντιμετώπιση «συνθηματολογική» . Και για να το δούμε επαγωγικά ας ξεκινήσουμε από τα του οίκου μας, από την πόλη μας, την τοπική μας κοινωνία.
Την περασμένη Κυριακή, στον χώρο του πάρκου Μ. Θεοδωράκης, είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε στην ημερίδα διαβούλευσης που διοργάνωσε η Δημοτική Αρχή για το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης (ΤΣΔ) των απορριμμάτων που προωθεί. Διακηρυγμένοι στόχοι του σχεδίου; Η μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων μέσα από την πρόληψη, την συλλογή στην πηγή, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και κάθε άλλου είδους ανάκτηση. Με μια πρώτη ματιά, δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς. Τα πράγματα αρχίζουν να διαφοροποιούνται, βεβαίως, ακριβώς εκεί όπου φτάνουμε στο δια ταύτα. Στο σημείο όπου οι αφαιρετικές σκέψεις και οι «in abstracto» διατυπώσεις δίνουν τη θέση τους σε συγκεκριμένες προτάσεις, ενέργειες, προβλέψεις.
Ας πάρουμε για παράδειγμα τα λεγόμενα «πράσινα σημεία». Εδώ προβλέπεται η δημιουργία χώρων για επεξεργασία των ανακυκλώσιμων υλικών και παραγωγή αξιοποιήσιμων προϊόντων όπως ΚΟΜΠΟΣΤ και PELLET. Το θεσμικό «έδαφος» όμως σαθρό. Η γραφειοκρατική και νομοθετική διαδικασία πολυσύνθετη και η νομοθεσία για τις χρήσεις γης για «πράσινα σημεία» αποτρεπτική. Μέσα στο πλαίσιο αυτό και η Διοίκηση του Δήμου μας περί άλλων τυρβάζει, μιλώντας για δημιουργία πολιτιστικού χώρου και περιβαλλοντικής ευσυνειδησίας. Αποφεύγει όμως να εξηγήσει που θα δημιουργηθεί το «πράσινο σημείο» και ποιο θα είναι επακριβώς το έργου του.
Ακολούθως, η χρηματοδότηση έωλη. Ένα ζήτημα που λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις αν κανείς συνυπολογίσει πέραν του κόστους της κατασκευής των «πράσινων» δομών, τις ανάγκες αναδιάρθρωσης της υπηρεσίας πρασίνου και καθαριότητας, τις ανάγκες πρόσληψης εξειδικευμένου προσωπικού και αγοράς εξοπλισμού. Μέσα σ’ αυτά έρχεται να προστεθεί και ο περιορισμός στην κατανάλωση καυσίμου, δια νόμου από την τρόικα, που καθιστά ούτως η άλλως απαγορευτική την πύκνωση των δρομολογίων των απορριμματοφόρων ή τη δημιουργία νέων δρομολογίων για τη συλλογή των ανακυκλώσιμων.
Χωρίς πρόβλεψη επίσης και η δημιουργία επιχειρηματικών πρωτοβουλιών είτε στο χώρο της ανακύκλωσης είτε στο χώρο της διάθεσης των παραγόμενων προϊόντων. Χώροι στους οποίους κατεξοχήν θα μπορούσαν να αναπτύξουν δράση φορείς της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς όπως κοινωνικές επιχειρήσεις με πολλαπλά οφέλη για την πόλη μας.
Τέλος είναι αδύνατον να επιτευχθούν όλα αυτά χωρίς την κοινωνία συμμέτοχη. Η Διοίκηση, παρά τις καλές προθέσεις που ενδεχομένως υπάρχουν, αδυνατεί να δώσει το όραμά της στην κοινωνία για αυτόν τον τόσο ευαίσθητο άξονα πολιτικής. Απομονωμένη η Δημοτική Αρχή, χωρίς τη συμμετοχή της γονεϊκής και μαθητικής κοινότητας, χωρίς τη συμμετοχή πολιτιστικών συλλόγων και άλλων φορέων δεν μπορεί να πετύχει τίποτα ουσιαστικό.
Για μια σύγχρονη, κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνη, συλλογική διαχείριση των απορριμμάτων μας χρειάζεται δημιουργική και δυναμική εμπλοκή και συμμετοχή της κοινωνίας, όλων μας. Το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων μας είναι πρωτίστως πολιτιστικό, είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας. Αυτό, ας το έχουμε κατά νου όλοι.